Զարգացած երկրագործություն վարած հայերը տիրապետել են աստղագիտական և տոմարագիտական լուրջ գիտելիքների: Նրանցով կողմնորոշվել են ինչպես վար ու ցանքի, այնպես էլ ամբողջ տարվա աշխատանքները կատարելիս:
Եվ այսպես, Հայոց լեռնաշխարհում վաղուց ի վեր գարնանային գիշերահավասարի օրը փաստացի գարնանային առաջին օրը երբ ցերեկը երջապես հաղթում էր գիշերվան,մեր նախնիները հողագործական աշխատանքների սկսման նախօրյակին տոնում էին բնության զարթոնքի և բուսականության, ցորենի հասկի ու հատիկի հովանավոր` Արա աստծո մահվան ու հարության հինավուրց տոնը:
Ամանոր-Նավասարդի տոնը համեմատաբար ավելի ուշ շարունակում էր մնալ որպես հին հայերի ամենասիրված, ամենաբազմամարդ ու ամենանշանավոր տոներից մեկը:
Այդ տոնակատարության օրերին հեթանոս հայերը հինավուրց նվագարանների մեղեդիների և ծիսական երգերի ուղեկցությամբ Արամազդ աստվածահոր և Անահիտ դիցամոր մեհյաններում երինջներ և ցուլեր էին զոհաբերում: Տոնախմբություններին մասնակցում էին ոչ միայն արքունիքը, նախարարությունն ու զինվորականությունը այլև ողջ ժողովուրդը: Նավասարդը երգի ու պարի, որսորդության, խաղերի ու խրախճանքների տոն էր: Այդ տոնախմբությունների արձագանքն է խտացած հայօց Արտաշես արքայի երգ-բաղձանքի` մեզ հասած պատառիկում.
Ո~ տայր ինձ զծուխ ծխանի
Եւ զառաօտն Նաւասարդի...
Այդ օրը բոլորը հագնում էին տոնական զգեստներ, գերակշռում էր կարմիրը, որպես արևի,ուրախության, երջանկության խորհրդանիշ: Կարմիր թելերով էին զարդարում ընտանի կենդանիների եղջյուրները սրբազան ծառերի ճյուղերը որպեսզի տարին առատ լիներ պատանիներն ու աղջիկները տնից-տուն էին շրջում ամանորի երգերով և իրենց բարեմաղթանքների դիմաց նվերներ ստանում: Տանտիրուհիները նվերներ էին ուղղարկում նորահարսներին և նորափեսաներին, պատրաստում էին մարդկանց , ընտանի կենդանիների, կենցաղային իրերի նմանությամբ ծիսական հացիկներ, թխում էին տարի կոչվող ավանդական կլոր գաթան, որի խորիզի մեջ դրված մետաղադրամը որոշում էր, թե ով է լինելու ընտանիքի ամենաբախտավոր անդամը եկող տարում:
Ամանորի ծիսական 7 կերակուրների մեջմեծ տեղ էր հատկացվում ցորենի հատիկց կորկոտ և չոր մրգերից պատրաստվող կերակուրներին:
Հազարամյակներ շարունակ սիրված և ժողովրդականություն վայելած այս տոնը բնականաբար, չէր կարող մոռացվել Հայաստանում քրիստոնեության ընդունումից հետո էլ: Ամանորի ծեսերի որոշ մասը, ներառյալ նաև ծիսական երգաշարն ու ուտեստեղենը գոյատևել են մինչև մեր օրերը:
Комментариев нет:
Отправить комментарий